Ξενύχτησα διαβάζοντας το «απίστευτο ταξίδι του φακίρη που παγιδεύτηκε σε μια ντουλάπα ΙΚΕΑ». Μόλις το ξεκίνησα ήξερα ήδη πως δε θα σταματούσα μέχρι να το τελειώσω. Και έχω να πω τα εξής: Ο Ρομαίν Πουερτολάς δεν είναι ένας συνηθισμένος συγγραφέας. Και αυτό δεν είναι ένα συνηθισμένο βιβλίο.
Αν θες να αλλάξεις τη ζωή σου, αν θες να ανακαλύψεις εκ νέου τον εαυτό σου, να γίνεις επιτέλους μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου και αν φοβάσαι το ταξίδι αυτής της αλλαγής, ίσως αυτό είναι το βιβλίο για σένα. Η αλλαγή δεν είναι ποτέ εύκολη. Το άγνωστο δεν είναι ποτέ ένα μέρος φιλικό. Το ταξίδι έχει έναν ασαφή προορισμό. Και τι θα ήταν η ζωή, όμως, χωρίς αυτό το ταξίδι; Δεν είναι ένα ταξίδι που το κάνουν όλοι. Δεν είναι καν ένα ταξίδι που το κάνουν πολλοί. Αν ρωτήσεις, εμένα, όμως, είναι ένα ταξίδι συγκλονιστικό. Και απαραίτητο.
Ταυτόχρονα, το βιβλίο αυτό είναι ένα πορτραίτο της Ευρώπης μακριά από κάθε είδους εξωραϊσμό και περιγράφει με λεπτομερή τρόπο το δράμα των μεταναστών, ασκώντας κριτική στη σύγχρονη κοινωνία μας. Περιγράφει το δράμα των ανθρώπων που αφήνουν την πατρίδα τους, τη γυναίκα τους και τα παιδιά τους για μια ευκαιρία να εργαστούν και να βγάλουν λεφτά ώστε να τα στείλουν στους αγαπημένους τους. Το βιβλίο μιλάει για το όνειρο για μια καλύτερη ζωή και για όλα αυτά που ο άνθρωπος είναι διατεθειμένος να περάσει και να ρισκάρει για να τα καταφέρει.
«Ο Σουδανός είχε αφήσει πίσω τους δικούς του για να δοκιμάσει την τύχη του στις «ωραίες χώρες», όπως του άρεσε να τις αποκαλεί. Διότι το μόνο λάθος που είχε διαπράξει ήταν ότι είχε γεννηθεί στη λάθος πλευρά στη Μεσογείου, εκεί όπου η φτώχεια και η πείνα είχαν βλαστήσει μία ωραία πρωία σαν δίδυμες αρρώστιες, αφήνοντας στο διάβα τους σήψη κι ολοσχερή καταστροφή».
Και μας κάνει να θυμόμαστε κάτι που σπάνια –ευτυχώς- πια το ξεχνάμε: ότι το πού θα γεννηθούμε είναι θέμα τύχης. Και ότι η «καλή ζωή» δεν ήταν και ούτε θα είναι ποτέ κάτι το δεδομένο. Και ότι για αυτά τα «δεδομένα» δεν ξεκινούμε όλοι από την ίδια αφετηρία ούτε χρειάζεται να παλέψουμε όλοι το ίδιο. Και, αν πάρουμε για παράδειγμα την Ελλάδα του 2016 και το τυχαίο γεγονός ότι γεννηθήκαμε εδώ, το συμπέρασμα είναι ότι θα μπορούσαμε να έχουμε γεννηθεί κάπου πολύ καλύτερα ή θα μπορούσαμε να έχουμε γεννηθεί κάπου πολύ χειρότερα.
«Αυτός ο φόβος μη σε ανακαλύψει η αστυνομία κουλουριασμένο πίσω από ένα κιβώτιο, καθιστό κατάχαμα μες στη σκόνη ανάμεσα σε καφάσια με λαχανικά! Ο εξευτελισμός. Διότι ακόμα και οι παράνομοι μετανάστες έχουν τιμή, αξιοπρέπεια. Στερημένοι καθώς είναι από τα αγαθά τους, απ’ το διαβατήριό τους, την ταυτότητά τους, ίσως να’ ναι το μόνο που τους απομένει. Η τιμή. Ιδού γιατί έφευγαν μόνοι τους, χωρίς γυναίκες και παιδιά. Για να μην τους δουν ποτέ σ’ αυτή την κατάσταση. Για να τους θυμούνται τρανούς και δυνατούς. Για πάντα».
Το απίστευτο ταξίδι του φακίρη που παγιδεύτηκε σε μια ντουλάπα ΙΚΕΑ είναι, όμως, και μια ιστορία αγάπης, ενός έρωτα τόσο δυνατού που σε μεταμορφώνει. Που σε κάνει να θες πράγματι να γίνεις αυτός ο άνθρωπος που πιστεύει αυτός ο Άλλος πως είσαι. Έτσι δε συμβαίνει, εξ’ άλλου, με όλους τους αληθινούς έρωτες;
«Καμιά φορά, αρκεί ο άλλος να σε δει μ’ έναν ορισμένο τρόπο, ιδίως όταν η εικόνα που έχει είναι η βελτιωμένη σου εκδοχή, για να σε μεταμορφώσει σ’ αυτό το αξιόλογο άτομο».
Προσγειώνεσαι, λοιπόν, μετά από ταξίδι οχτώ ωρών στη Γαλλία, μπαίνεις σε ένα ταξί και σε ρωτάνε πού θες να πας. Και απαντάς: στο ΙΚΕΑ. Και από εκεί ξεκινάει μία υπέροχη περιπέτεια του πρωταγωνιστή που παγιδεύεται σε μια ντουλάπα ΙΚΕΑ, ενός Ινδού φακίρη που το μόνο που ήθελε ήταν να αγοράσει ένα κρεβάτι με καρφιά. Όσα ακολούθησαν, δεν ήταν στο πρόγραμμά του. Το απρόσμενο ταξίδι του από τη Γαλλία στην Ισπανία, στην Ιταλία και στη Λιβύη χωρίς τη θέλησή του και με ασυνήθιστους και μη συμβατικούς τρόπους είναι ένα ταξίδι που θα του αλλάξει τη ζωή. Η χιουμοριστική χρήση των ονομάτων των ηρώων δίνει μια άλλη διάσταση στην έννοια του «ξένου» και του «διαφορετικού».
Στην ιστορία μας, δεν έχουν σημασία οι εθνικότητες αλλά ο άνθρωπος, που στην τελική συνειδητοποιούμε πως θα κάνει τα πάντα για μια καλύτερη ζωή: για μια ζωή με καλό βιοτικό επίπεδο, για μια ζωή ελεύθερη, για μια ζωή με νόημα, για μια ζωή με έρωτα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος σε συνέντευξή του στην ισπανική εφημερίδα El País: «Για μένα υπάρχει μόνο μία φυλή, η ανθρώπινη. Έγραψα μόνο αυτά που έχω ζήσει, από μία ανθρώπινη σκοπιά».
Το οπισθόφυλλο του βιβλίου μας μιλάει για την πλοκή ως εξής: «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Ατζατασάτρου Πατέλ, ένας Ινδός ντυµένος στα γκρίζα, µε αυτιά γεµάτα σκουλαρίκια κρίκους κι ένα γιγαντιαίο µουστάκι. Φακίρης στο επάγγελµα, αρκετά κατεργάρης, διάσηµος σε όλο το Ρατζαστάν για την ικανότητά του να τρώει κοµµάτια γυαλί (από ζάχαρη), να καταπίνει σπαθιά (πτυσσόµενα) και άλλα πολλά… Μια µέρα ο φακίρης µας αυτός προσγειώθηκε στο αεροδρόµιο Σαρλ Ντε Γκολ του Παρισιού, µε προορισµό τη Μέκκα της συναρµολόγησης: το κατάστηµα ΙΚΕΑ. Κι αυτό για να ανανεώσει τη σανίδα σωτηρίας του και σκληρό µέσο βιοπορισµού του: ένα κρεβάτι για φακίρηδες, από αυθεντικό σουηδικό πεύκο, µε 15.000 καρφιά, στην εξαιρετική τιµή των 99,99 ευρώ…».
Το απίστευτο ταξίδι του φακίρη που παγιδεύτηκε σε μια ντουλάπα ΙΚΕΑ είναι στ’ αλήθεια ένα μοναδικό βιβλίο. Ένα βιβλίο που με έκανε να γελάω δυνατά μόνη μου στο σαλόνι, ένα βιβλίο ξεκαρδιστικό και ταυτόχρονα ένα βιβλίο που μου έσφιξε το στομάχι. Η γραφή του Πουερτολάς σ’ αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα είναι πραγματικά κάτι που θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν για μελέτη όλοι οι επίδοξοι συγγραφείς. Τον βρήκα πραγματικά εκπληκτικό.
Μέσα στην ιστορία χρησιμοποιεί «αφήγηση μέσα στην αφήγηση» (ή, μάλλον, πιο συγκεκριμένα «βιβλίο μέσα στο βιβλίο»), ένα γνωστό συγγραφικό «τρικ» που έχουν δοκιμάσει πολλοί –άλλοτε με επιτυχία κι άλλοτε με αποτυχία. Δεν το χρησιμοποιεί άστοχα, καθώς συνδέεται άμεσα με την ιστορία. Παρόλα αυτά, θεωρώ πως θα μπορούσε να έχει μικρότερη έκταση, καθώς ο Πουερτολάς δεν έχει καμία απολύτως ανάγκη για συγγραφικά «τρικ». Η γραφή του έχει βάρος από μόνη της και τη δική της ταυτότητα. Είναι πρωτότυπη και σε κερδίζει, χωρίς να έχει ανάγκη από στολίδια.
Ο ίδιος έγινε διάσημος από την πρώτη του αυτή απόπειρα και µεταφράστηκε σε περισσότερες από 36 γλώσσες (ενώ µόλις ολοκληρώθηκε η κινηµατογραφική του µεταφορά, µε πρωταγωνιστές τον σταρ του Bollywood Dhanush, την Uma Therman και τον Laurent Lafitte).
Ο 38χρονος Romain Puértolas έγραψε αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα στο κινητό του. Δούλευε ως φύλακας στα γαλλικά σύνορα, όπου έπρεπε να ασχολείται με την έρευνα του δικτύου των παράνομων μεταναστών στο Παρίσι και αυτό του το βιβλίο αποτελεί μια προσπάθεια πιο βαθειάς κατανόησης των συνθηκών ζωής τους, της καθημερινότητάς τους και του τρόπου που η κοινωνία τους αντιμετωπίζει, χωρίζοντάς τους σε «καλούς» και «κακούς» μετανάστες (ο «κακός» μετανάστης είναι αυτός που δεν τον θέλει καμία χώρα).
«Στα μάτια της αστυνομίας ήταν λαθρομετανάστες, στα μάτια του Ερυθρού Σταυρού ήταν άνθρωποι που ζούσαν σε συνθήκες ένδειας. Ήταν τρομαχτικό να ζεις με μια τέτοια διττότητα κι αυτόν τον μόνιμο φόβο στα σωθικά». Και να μην ξέρεις ποτέ σε ποιον θα πέσεις.
Ο φακίρης μας βρίσκεται ξαφνικά σε μια αναζήτηση του έρωτα, μιας ειλικρινούς ζωής, μιας ζωής με νόημα, κάποιου ανθρώπου που να θεωρεί «σπίτι» του. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πουερτολάς στην ιστορία μας: «Το συμπέρασμα; Η ζωή δε χρειάζεται πολλά – στα πιο συνηθισμένα πράγματα και στις πλέον κοινότοπες πράξεις κρύβεται καμιά φορά η αφετηρία της πιο συναρπαστικής περιπέτειας».
Το απίστευτο ταξίδι του φακίρη που παγιδεύτηκε σε μια ντουλάπα ΙΚΕΑ του Ρομαίν Πουερτολάς (μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Η σελίδα του Romain Puértolas στο Facebook
Εάν έχετε διαβάσει το βιβλίο ή όταν και εάν το διαβάσετε, ελάτε να το συζητήσουμε και να ανταλλάξουμε απόψεις. Τα σχόλιά σας δεν είναι απλώς ευπρόσδεκτα- είναι απαραίτητα. Θα σας περιμένω.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του κειμένου ή μέρους αυτού από άλλο site/blog χωρίς την έγγραφη άδεια του loukini.gr (Λουκία Μητσάκου)