«Θα έχουμε πάντα το Παρίσι». Ό,τι κι αν γίνει, θα έχουμε πάντα το Παρίσι. Και την Καζαμπλάνκα. «Να θυμάσαι αυτό: Ένα φιλί παραμένει ένα φιλί. Ένας αναστεναγμός είναι μόνο ένας αναστεναγμός. Ισχύουν τα βασικά πράγματα καθώς ο χρόνος περνά…» .“Play it, Sam. Play As time goes by”. 74 χρόνια μετά την πρεμιέρα της ταινίας στους κινηματογράφους της Νέας Υόρκης (που έγινε στις 26/11/1942 στη Νέα Υόρκη και στις 23/1/1943 στις ΗΠΑ). 74 χρόνια από τότε που ο κόσμος είδε για πρώτη φορά την Ίλσα (Ingrid Bergman) να λέει αυτή τη φράση στον πιανίστα Sam. Μια φράση την οποία ο περισσότερος κόσμος ακόμη και σήμερα θυμάται λανθασμένα ως “Play it again, Sam”.
Ο έρωτας δύο ανθρώπων με φόντο τον Β’ Παγκόσμιο και με τόπο δράσης ένα μέρος για πολλούς εξωτικό: την Καζαμπλάνκα. Ένα μέρος που συγκεντρώνει ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τα δεινά του πολέμου και να βρουν ένα εισιτήριο για την Αμερική: τη γη των ευκαιριών. Θα τα καταφέρουν; Θα ζήσουν τη ζωή που ονειρεύονται; Ένα δίλημμα ενός άντρα ανάμεσα στο θέλω και στο πρέπει. Θα ακούσει την καρδιά ή το μυαλό του;
Μια ταινία που η σπανιότητά της έγκειται στο γεγονός ότι είναι στ’ αλήθεια τόσο καταπληκτική όσο λένε όλοι. Ο Αμερικανός συγγραφέας Mark Twain έλεγε πως «κλασικό είναι ένα βιβλίο που όλοι επαινούν και δεν το διαβάζουν, κλασικό είναι αυτό που όλοι θέλουν να έχουν διαβάσει, αλλά κανείς δεν κάθεται να το διαβάσει». Η ταινία Casablanca του σκηνοθέτη Michael Curtiz με πρωταγωνιστές τους Humphrey Bogart και Ingrid Bergman είναι μία ταινία κλασική που αποτελεί την εξαίρεση αυτού του κανόνα που έλεγε ο Mark Twain. Είναι μία ταινία κλασική που όχι μόνο τη βλέπεις ευχάριστα αλλά επίσης, αν τη δεις, θα την ξαναδείς σίγουρα. Πολλές φορές.
20 πράγματα που (ίσως) δεν ήξερες για την ταινία Casablanca:
1) Πρόκειται για ένα ρομαντικό, πολεμικό μελόδραμα με φόντο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και είναι παραγωγή του 1942.
2) Βασίστηκε στο θεατρικό έργο «Everybody Comes to Rick’s» των Murray Burnett και Joan Alison.
3) Πρωταγωνιστούν οι Humphrey Bogart και Ingrid Bergman και η σκηνοθεσία είναι του Michael Curtiz.
4) Εκφράζει την αγάπη του κοινού και των κινηματογραφικών πλατό της δεκαετίας του 1940 για ταινίες που διαδραματίζονται σε εξωτικά μέρη. Ο υπότιτλος της ταινίας είναι ο εξής: «…Είχαν ραντεβού με τη μοίρα στην Καζανμπλάνκα!…»
5) Η ταινία έλαβε οκτώ υποψηφιότητες για Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Α’ Ανδρικού Ρόλου-Humphrey Bogart, Β’ Ανδρικού Ρόλου –Claude Rains , Μουσικής Επιμέλειας – Max Steiner, Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας – Arthur Edeson, Μοντάζ – Owen Marks) και κέρδισε τρία Όσκαρ: Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Σεναρίου.
6) Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν από τις 25/5/1942 ως τις 3/8/1942 και, εκτός από τις σκηνές του αεροδρομίου που γυρίστηκαν σε φυσικό χώρο, όλες οι υπόλοιπες γυρίστηκαν σε στούντιο.
7) Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων προέκυψε πρόβλημα με το ύψος των πρωταγωνιστών. Η Ingrid Bergman ήταν πέντε πόντους ψηλότερη από τον Bogart και, για να φαίνεται εκείνος ψηλότερος, πατούσε πάνω σε τούβλα ή μαξιλάρια.
8) Η Bergman μέχρι την τελευταία σκηνή δε γνώριζε ποιον από τους δύο ήρωες θα ακολουθούσε τελικά η Ίλσα, η ηρωίδα που υποδυόταν: τον Rick ή τον Laszlo.
9) Το τραγούδι “As Time Goes By” έγινε μεγάλη επιτυχία μετά την κυκλοφορία της ταινίας κι έμεινε για 21 εβδομάδες στη λίστα με τις μεγαλύτερες επιτυχίες της εποχής. Λόγω του ότι είχε γραφτεί, όμως, αρκετά χρόνια πριν γυριστεί η ταινία, δεν ήταν υποψήφιο για Όσκαρ.
10) Η γνωστή ατάκα της ταινίας «Here’s looking at you, kid» ήταν αυτοσχεδιασμός του Bogart και επειδή δούλεψε τόσο καλά, χρησιμοποιήθηκε ξανά στην ταινία. «Στο να σε κοιτάζω, μικρή».
11) O παραγωγός Hal B. Wallis δεν ήθελε να φοράει συχνά καπέλο ο Bogart στην ταινία, για να μην μοιάζει με γκάνκστερ.
12) Ο Humphrey Bogart και η Ingrid Bergman δεν ανέπτυξαν ποτέ στενές σχέσεις και φημολογείται πως δεν τα πήγαιναν καλά. Περιέργως, η τότε σύζυγος του Bogart, Mayo Methot, θεωρούσε πως ο άντρας της διατηρούσε ερωτικό δεσμό με την συμπρωταγωνίστριά του και προκαλούσε φασαρίες στα γυρίσματα.
13) Ο Dooley Wilson που υποδυόταν έναν πιανίστα, τον Sam, στην πραγματικότητά ήταν ντράμερ. Δεν ήξερε να παίζει πιάνο και στα γυρίσματα τον ντούμπλαραν.
14) Το πιάνο του Sam πουλήθηκε το Δεκέμβριο του 2012 σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη έναντι του ποσού των €370.000.
15) Η γνωστή φήμη ότι ο Ronald Reagan είχε προταθεί για το ρόλο του Rick Blaine, είναι απλώς μια φήμη.
16) Η ατάκα “Play it again, Sam”, που είναι παγκοσμίως γνωστή και τη βλέπουμε σε αφίσες και βιβλία αλλά και «βάφτισε» την ταινία του Woody Allen το 1972, δεν ακούγεται ποτέ στην ταινία με αυτά τα ακριβή λόγια. Η ατάκα που λέει η Ilsa στον πιανίστα είναι “Play it, Sam. Play As time goes by”.
17) Δεν αποκαλύπτεται ποτέ ο λόγος που ο Rick δεν μπορεί να επιστρέψει στις ΗΠΑ. Οι σεναριογράφοι δυσκολεύτηκαν να βρουν έναν λόγο που να πείθει τους θεατές και τελικά δεν έδωσαν κανέναν.
18) Το σκάκι ήταν το αγαπημένο παιχνίδι του Humphrey Bogart. Όταν τον βλέπουμε να παίζει σκάκι στην αρχή του έργου, έπαιζε στ’ αλήθεια με ένα φίλο του δι’ αλληλογραφίας- η παρτίδα που κινηματογραφήθηκε ήταν πραγματική.
19) Το 2006 το Αμερικανικό Συνδικάτο Σεναριογράφων κατέταξε το σενάριο της ταινίας ως το Νούμερο 1 Καλύτερο Σενάριο όλων των εποχών.
20) Το 2007 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε την ταινία ως την 3η καλύτερη αμερικανική ταινία όλων των εποχών, μετά τις ταινίες ο «Πολίτης Κέιν» και «Ο Νονός».
O Umberto Eco για την Casablanca:
«Τα αρχέτυπα της «Καζαμπλάνκα» είναι πάρα πολλά και ανήκουν στα πιο διαφορετικά κινηματογραφικά είδη. Μπορούμε ν’ απαριθμήσουμε παρά πολλά: η αντίθεση “πολιτισμός κατά της βαρβαρότητας”, ο μύθος της Γης της Επαγγελίας (της Αμερικής φυσικά ), η εξέλιξη του Μπόγκαρτ από κυνικό σε καλό ήρωα , η αιώνια προσμονή της ελευθερίας, η βίζα για τις ΗΠΑ σαν μαγικό κλειδί που λύνει όλα τα προβλήματα, και κυρίως το θέμα της θυσίας, με τον Μπόγκαρτ που αφήνει την Μπέργκμαν για να την “χαρίσει ” στο νόμιμο άνδρα της. Ο Μπόγκαρτ είναι πραγματικά ένα χριστολογικό πρόσωπο, πράγμα που κατάλαβε πολύ καλά ο Γούντυ Άλλεν και στην ταινία “Ξαναπαίξτο Σάμ”, όπου ο Μπόγκαρτ του παρουσιάζεται σαν άγγελος βοηθός. Και ποιο πρόσωπο θα μπορούσε να δώσει ζωή σε μια λατρεία αν όχι αυτό;
Αν όλα αυτά τα πράγματα στην “Καζαμπλάνκα” υπάρχουν τυχαία ή σύμφωνα με τη θέληση του σκηνοθέτη, έχει δευτερεύουσα σημασία. Αυτό που ψάχνουμε είναι ή “υποσυνείδητη γλώσσα” της λατρείας. Η “Καζαμπλάνκα” είναι μια χιονοστιβάδα από σύμβολα, που αποκαλύπτει ότι το πνευματικό υποσυνείδητο, υπάρχει σε αντίθεση με το άλλο υποσυνείδητο, εκείνο το ψυχολογικό, που εφευρέθηκε από τους ψυχαναλυτές. Η “Καζαμπλάνκα” δεν είναι μια ταινία, είναι μια ανθολογία. Και επαναλαμβάνω: δύο “κλισέ” προκαλούν το γέλιο, εκατό συγκινούν. Και σ’ αυτό το σημείο σας προτείνω ένα παιχνίδι. Ας δούμε μαζί την ταινία και κάθε φορά που κάποιος ανακαλύπτει κάτι που του θυμίζει μια άλλη ταινία προηγούμενη ή επόμενη ας σηκώσει το χέρι του και ας βλέπουμε μαζί τι συμβαίνει».
(Απόσπασμα από διάλεξη του Ουμπέρτο Έκο που έγινε στο Μιλάνο. Δημοσιεύτηκε στην ιταλική εφημερίδα Unita. Η ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη στις 28/9/ 1984)
Ατάκες από την ταινία
Η Casablanca είναι από τις λίγες ταινίες στον παγκόσμιο κινηματογράφο που οι ατάκες που ακούστηκαν έγιναν θρυλικές. Δεν υπάρχει καν τρόπος να κατονομάσουμε όλες τις ταινίες που επηρεάστηκαν με οποιονδήποτε τρόπο από το κλασικό αυτό αριστούργημα (από τις λίγες φορές που ο βαρύγδουπος αυτός χαρακτηρισμός φαντάζει λίγος). Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε την ταινία Play It Again, Sam (1972, Woody Allen) όπου ο Bogie ως το απόλυτο ανδρικό σύμβολο δίνει συμβουλές στο Woody Allen για να κατακτήσει μια γυναίκα. Στο Manhattan (1979, Woody Allen) o Woody ως Isaac στη σκηνή του χωρισμού του με την Tracy της λέει “We’ll always have Paris”. Στο When Harry Met Sally (1989) βλέπουμε ολόκληρη σκηνή όπου ο Billy Crystal μαλώνει με τη Meg Ryan για το αν η Ingrid Bergman ήθελε να μείνει με τον Bogart ή όχι. Στο Sleepless in Seattle (1993) η γυναίκα του Tom Hanks ως ανάμνηση του λέει “here’s looking at you” και στην αρχή της ταινίας ακούμε το τραγούδι As Time Goes By. Στο The Tailor of Panama (2001) o Pierce Brosnan λέει στον John Fortune: “Could this be the beginning of a beautiful friendship”. Και ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς. Ποιες είναι, λοιπόν, οι θρυλικές ατάκες που άφησαν εποχή;
“Here’s looking at you, kid” (Στο να σε κοιτάζω, μικρή)
“We’ll always have Paris”(Θα έχουμε πάντα το Παρίσι)
“Of all the gin joints in all the towns in all the world, she walks into mine” (Απ’ όλα τα μπαρ σε όλες τις πόλεις του κόσμου, αυτή μπαίνει στο δικό μου)
“I was born when you kissed me. I died when you left me. I lived a few weeks while you loved me”. (Γεννήθηκα όταν με φίλησες. Πέθανα όταν με παράτησες. Έζησα για λίγες βδομάδες, όσο με αγάπησες.)
“Was that cannon fire, or is it my heart pounding?”(Αυτό ήταν κανονιά ή η καρδιά μου που χτυπά;)
“Louis, I think this is the beginning of a beautiful friendship” (Λουί, νομίζω ότι αυτή είναι η αρχή μιας όμορφης φιλίας)
“Play it, Sam. Play ‘As Time Goes By” (Παίξτο, Σαμ. Παίξε το ‘As Time Goes By’)
“Round up the usual suspects” (Μάζεψε τους συνήθεις υπόπτους)
“I’m the only cause I’m interested in” (Είμαι ο μόνος σκοπός που με ενδιαφέρει)
“Just because you despise me, you are the only one I trust” (Μόνο και μόνο επειδή με απεχθάνεσαι, είσαι ο μόνος που εμπιστεύομαι)
“Kiss me. Kiss me as if it were the last time” (Φίλα με. Φίλα με σαν να ήταν η τελευταία φορά)
“Not an easy day to forget. I remember every detail. The Germans wore gray, you wore blue”. (Δύσκολο να ξεχάσεις αυτή τη μέρα. Θυμάμαι κάθε λεπτομέρεια. Οι Γερμανοί φορούσαν γκρι, εσύ μπλε)
– Rick: And remember, this gun is pointed right at your heart (Και θυμήσου: το όπλο σημαδεύει την καρδιά σου).
– Captain Renault: That is my least vulnerable spot (Αυτό είναι το λιγότερο ευάλωτο σημείο μου).
– Yvonne: Where were you last night? (Πού ήσουν χθες το βράδυ;)
– Rick: That’s so long ago, I don’t remember. (Πάει πολύς καιρός, δε θυμάμαι)
– Yvonne: Will I see you tonight? (Θα σε δω απόψε;)
– Rick: I never make plans that far ahead. (Ποτέ δεν κάνω τόσο μακροχρόνια σχέδια)
– Rick Blaine: I congratulate you. (Σε συγχαίρω)
– Victor Lazlo: What for? (Για ποιο πράγμα;)
– Rick Blaine: . . . your work. (Για τη δουλειά σου)
– Victor Lazlo: I try my best. (Προσπαθώ όσο μπορώ)
– Rick Blaine: We all try. You succeed. (Όλοι προσπαθούμε. Εσύ πετυχαίνεις.)
Το τραγούδι As time goes by:
You must remember this
A kiss is still a kiss
A sigh is just a sigh
The fundamental things apply
As time goes by
And when two lovers woo
They still say: “i love you”
On that you can rely
No matter what the future brings
As time goes by
Moonlight and love songs – never out of date
Hearts full of passion – jealousy and hate
Woman needs man – and man must have his mate
That no one can deny
It’s still the same old story
A fight for love and glory
A case of do or die
The world will always welcome lovers
As time goes by
(Του Herman Hupfeld – Πρώτη εκτέλεση: Frances Williams)
Η τελευταία σκηνή του Rick με την Ilsa (Για όσους έχουν δει ήδη την ταινία. Οι υπόλοιποι να τη δείτε πρώτα)
Rick: Εάν το αεροπλάνο απογειωθεί και δεν είσαι μαζί του, θα το μετανιώσεις. Ίσως όχι σήμερα, ίσως όχι αύριο, αλλά σύντομα. Και για την υπόλοιπη ζωή σου.
Ilsa: Αλλά τι θα γίνει μ’ εμάς;
Rick: Θα έχουμε πάντα το Παρίσι. Δεν το είχαμε. Το είχαμε χάσει μέχρι που ήρθες στην Καζαμπλάνκα. Το ξαναβρήκαμε χθες το βράδυ. Όταν είπα ότι δεν θα σ’ αφήσω ποτέ.
Ilsa: Και δεν θα μ’ αφήσεις.
Rick: Αλλά έχω μια δουλειά που πρέπει να κάνω. Και εκεί που πηγαίνω, δεν μπορείς να ακολουθήσεις. Σ’ αυτό που πρέπει να κάνω, δεν μπορείς να είσαι μέρος. Ίλσα, δεν είμαι καλός στις ευγένειες. Αλλά δε θέλει και πολύ για να καταλάβεις πως τα προβλήματα τριών μικρών ανθρώπων δεν ισοδυναμούν ούτε με ένα λόφο φασόλια σ’ αυτόν τον τρελό κόσμο. Κάποτε θα το καταλάβεις αυτό. Στο να σε κοιτάζω, μικρή.
Εάν σας άρεσε αυτό το άρθρο, θα χαρώ πολύ εάν το μοιραστείτε με άλλους που θεωρείτε πως μπορεί να τους ενδιαφέρει ή εάν το μοιραστείτε στον τοίχο σας στο Facebook ή μέσω άλλων social media με μία κοινοποίηση/share.
Επίσης, θα χαρώ πολύ να μου λέτε σχόλια και εντυπώσεις κάθε φορά που διαβάζετε κάτι. 
Το επόμενο μήνυμα απευθύνεται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ σε ιδιοκτήτες και διαχειριστές άλλων sites (και όχι σε απλούς χρήστες social media):
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του κειμένου ή μέρους αυτού σε άλλο site/blog (το γνωστό μας copy paste) χωρίς την έγγραφη άδεια του loukini.gr (Λουκία Μητσάκου).
