Η Μαφάλντα ζει και συνεχίζει να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο

Όχι, δεν θα σας πως «μεγάλωσα με τη Μαφάλντα». Και αυτό έχει διττή σημασία: Πρώτον, τη Mafalda την πρωτογνώρισα και την αγάπησα σχεδόν ενήλικη και δεύτερον, η Mafalda δεν με άφησε ποτέ να «μεγαλώσω» και να μπω στον διεφθαρμένο κόσμο των ενηλίκων, όπου το κέρδος και τα χρήματα είναι το μεγαλύτερο αγαθό, όπου η αδικία θεωρείται κάτι το δεδομένο και σχεδόν ποτέ κάτι το μεμπτό, όπου ο άνθρωπος μπορεί να εξοντώσει τον συνάνθρωπό του με κίνητρο το προσωπικό κέρδος. Εγώ, όπως ακριβώς και η Mafalda, αποφασίσαμε να μείνουμε για πάντα «παιδιά», να ονειρευόμαστε ένα καλύτερο αύριο, να αμφισβητούμε τα πάντα και μη δεχόμαστε την αδικία ποτέ ως κάτι το «συνηθισμένο». Και να πιστεύουμε πως οι άνθρωποι, όταν το θελήσουν, θα καταφέρουν να κάνουν αυτό τον κόσμο ένα πανέμορφο μέρος για να ζει κανείς.

Σύμφωνα με το Αργεντινό δημιουργό της Quino (το πραγματικό του όνομα είναι Joaquín Salvador Lavado), η Mafalda γεννήθηκε στις  29 Σεπτεμβρίου 1964. Η ιστορία της διαδραματίζεται την δεκαετία του 1960. Η Mafalda είναι ένα κορίτσι που μάχεται ενάντια στην όποια αδικία, φέρνει σε δύσκολη θέση τους ενήλικες με τις ερωτήσεις και τα σχόλιά της, ονειρεύεται  παγκόσμια ειρήνη, επαναστατεί απέναντι σε όλα τα στραβά που βλέπει να συμβαίνουν γύρω της, αγαπάει τους Beatles και μισεί τη σούπα. Η Μαφάλντα, όπως και όλα τα παιδιά, βιώνει μία αντίφαση που την βασανίζει πολύ: Οι μεγάλοι τής μαθαίνουν πως υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που δεν πρέπει να κάνει, γιατί δεν είναι «σωστά» και βλάπτουν τους άλλους ανθρώπους. Αλλά, όταν ανοίγει τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση ανακαλύπτει πως οι μεγάλοι κάνουν όλα αυτά τα «απαγορευμένα» πράγματα μέσω πολέμων, δολοφονιών, αδικιών, μέσα από την καθημερινότητά τους. Και εύλογα αναρωτιέται: Γιατί οι μεγάλοι δεν κάνουν όσα μαθαίνουν στα παιδιά;

Οι μικροί ήρωες στη Μαφάλντα έχουν τα προτερήματα και τα ελαττώματα των μεγάλων και  εκφράζουν με χιούμορ αυτή την κοινή λογική που έπαψε να είναι και τόσο κοινή στους ενηλίκους. Η Mafalda διεκδικεί το δικαίωμά της να παραμείνει παιδί και αρνείται να δεχθεί ως δεδομένο το διεφθαρμένο περιβάλλον των ενηλίκων, το οποίο δεν σέβεται, δεν εκτιμά και απορρίπτει.

«Αυτό που θέλω να μου πετύχει, είναι η ζωή», λέει ο Miguelito με τις μεταφυσικές ανησυχίες του.  Ο ονειροπόλος Felipe διερωτάται «Δεν θα ήταν υπέροχο εάν οι βιβλιοθήκες ήταν πιο σημαντικές από τις τράπεζες»; «Δεν τίθεται ζήτημα να πληγώσουμε τις ευαισθησίες, αλλά να τις σκοτώσουμε», δηλώνει η Susanita. Ο μικρός Guille με τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες λέει: «Δεν είναι απίστευτο που υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα μέσα σε ένα μολύβι»; Η ευφυέστατη Mafalda λέει το κλασικό πλέον: «Σταματήστε τη γη: Θέλω να κατέβω».

Η Mafalda ζει σε ένα διαμέρισμα, στον πέμπτο όροφο, στη οδό  Chile 371 στην περιοχή San Telmo του Buenos Aires .

Η Mafalda δεν είναι σαν τα άλλα κόμιξ. Είναι ένα καθαρά και απενοχοποιημένα πολιτικό έργο μεγάλης εκπαιδευτικής αξίας. Το αστείρευτο χιούμορ που το διέπει είναι απλώς το ιδανικό μέσο για να επικοινωνήσει τα μηνύματά του. Ο ίδιος ο δημιουργός, βαθειά πολιτικοποιημένος, θεωρεί τον εαυτό του ως «έναν δημοσιογράφο που ζωγραφίζει». Μιλώντας για πολιτική, ο Quino δηλώνει πως «σήμερα κανείς δεν ξέρει πού είναι η Αριστερά, σχεδόν δεν υπάρχει Αριστερά σήμερα. Ανάμεσα στον Hugo Chávez και τον Barack Obama, είμαι με τον Obama με ορισμένες ιδέες του Chávez». Πρόκειται για μια γλυκόπικρη ανάλυση του κόσμου που ζούμε μέσα από τα μάτια της φαινομενικά «απαισιόδοξης» πιτσιρίκας. Φαινομενικά. Γιατί πραγματικά απαισιόδοξος και απογοητευμένος με τον κόσμο είναι ο άνθρωπος που ακόμα παλεύει και ονειρεύεται ένα καλύτερο αύριο. Απογοητεύεται μόνο ο άνθρωπος που γοητεύεται. Ο άνθρωπος που έχει παραιτηθεί από το όνειρο για μια καλύτερη ζωή, δεν είναι ούτε απογοητευμένος ούτε απαισιόδοξος. Κυνικός, ίσως. Απαισιόδοξος, όμως όχι. Και η Μαφάλντα δεν θα παραιτηθεί ποτέ από αυτό το όνειρο. Γι’ αυτό και δεν συγκαταλέγεται στη χορεία των απανταχού απαισιόδοξων, με αυτή την έννοια.Τον Απρίλιο του 2014 σε συνέντευξή του ο Quino είπε τα εξής: «Σταμάτησα να ζωγραφίζω τη Μαφάλντα το 1973, επειδή δεν μπορούσα να συνεχίσω να λέω αυτά που σκεφτόμουν και να εκφράζω ό,τι συνέβαινε. Εάν το έκανα, θα έπαιρνα για απάντηση μια σφαίρα. Από το χτύπημα της Χιλής η κατάσταση στη Λατινική Αμερική έγινε πολύ αιματηρή και η Μαφάλντα δεν μπορούσε να σταματήσει να μιλάει για όσα συνέβαιναν. Θα έπρεπε να φύγω από την Αργεντινή, πράγμα που συνέβη δύο μήνες μετά. Εάν συνέχιζα να τη ζωγραφίζω, θα με πυροβολούσαν μία ή και τέσσερις φορές».

Οι χαρακτήρες ακόμα και σήμερα παραμένουν επίκαιροι και ζουν ανάμεσά μας πέρα από γλωσσικά και γεωγραφικά όρια, πέρα από διαφορές στην κοινωνική τάξη. Ο κόσμος μας θα ήταν, χωρίς καμιά αμφιβολία,  καλύτερος αν υπήρχαν περισσότερες «Μαφάλντες» και λιγότεροι «Μανολίτος». Αν λάβουμε υπόψιν μας τα λόγια του Πικάσο που έλεγε πως «η ζωγραφική είναι εργαλείο πολέμου για επίθεση και άμυνα απέναντι στον εχθρό», τότε αναμφισβήτητα η Μαφάλντα είναι ένα έργο τέχνης.  Μαφαλντίτα, σήμερα σε χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ.

Ο Quino έχει δηλώσει: «Συνεχίζω να λέω τα ίδια πράγματα. Ο άνθρωπος συνεχίζει να κάνει τις ίδιες βλακείες που έκανε πάντα και θα πεθάνω λέγοντας: είμαστε ηλίθιοι. Είμαι ένας αισιόδοξος απαισιόδοξος. Ο κόσμος έχει εξελιχθεί, πάνω από όλα στο θέμα της τεχνολογίας και αυτό είναι το σοβαρό: ότι έχουμε τόση τεχνολογία και δεν ξέρουμε να τη χρησιμοποιήσουμε σωστά».

Στο ερώτημα «Γιατί η Μαφάλντα είναι ακόμα επίκαιρη», ο δημιουργός της, ο Quino, απαντά: «Ούτε εγώ δεν ξέρω. Ίσως επειδή πολλά από τα θέματα που την προβλημάτιζαν δεν έχουν βρει ακόμα τη λύση τους, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό. Κάποιες φορές με εκπλήσσει πώς αυτές οι ζωγραφιές, τόσα χρόνια μετά, εφαρμόζονται στα σημερινά ερωτήματα. Πιο συγκεκριμένα, όταν βγήκε στην Ιταλία το βιβλίο, οι γελοιογραφίες διαχωρίστηκαν σε θέματα όπως πολιτική και οικονομία. Το εκπληκτικό είναι πως φάνηκε να κάνουν άμεση αναφορά στην εκστρατεία του Μπερλουσκόνι». Όταν ρωτήθηκε εάν η Μαφάλντα κατάφερε να αλλάξει κάτι, εκείνος απάντησε: «Θα έλεγα πως όχι. Απόδειξη το ότι συνεχίζεται να διαβάζεται όπως και τότε, είναι επίκαιρα τα ίδια προβλήματα και οι ίδιες αδικίες που συνέβαιναν και τότε».

Πολλά χρόνια μετά, ο κόσμος μας παραμένει ακριβώς ο ίδιος. Οι ίδιες αδικίες, οι ίδιοι πόλεμοι, η ίδια πολιτική. Οι ίδιοι άνθρωποι που διεκδικούν το δικαίωμά τους στην ελπίδα και στην αθωότητα και προσπαθούν να παραμείνουν παιδιά πνίγονται από το ίδιο αίσθημα ανεπάρκειας απέναντι στις αδικίες που συμβαίνουν και δεν έχουν τη δύναμη να διορθώσουν. Ο κόσμος μας, δυστυχώς, δεν άλλαξε ούτε στο ελάχιστο σε αυτά τα χρόνια. Η πλειοψηφία αποτελείται από ανθρώπους σαν τον Μανολίτο, που κάνουν τα πάντα για τα χρήματα και από ανθρώπους σαν την Σουζανίτα, που πιστεύουν στην ανωτερότητά τους και στην κατωτερότητα όλων των υπολοίπων. Λίγες Μαφάλντες έχει ο κόσμος μας πλέον. Και αυτό είναι το πιο θλιβερό από όλα. Θα το ξαναπώ άλλη μία φορά- μπορεί και περισσότερες: Μαφαλντίτα, σήμερα σε χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ. Η Mafalda είναι από μόνη της μια αυτοσχέδια επανάσταση απέναντι στην καθημερινή κοινωνική αδικία και τον τρόπο ζωής χωρίς ηθικούς φραγμούς με σκοπό το προσωπικό κέρδος. Το γεγονός ότι είναι τόσο έγκυρη και τόσο επίκαιρη ακόμα και σήμερα μπορεί να μην είναι απρόσμενο. Είναι, όμως, σίγουρα, θλιβερό.

Σχετικά με το τέλος της αθωότητας που αναπόφευκτα απειλεί την παιδική ηλικία ο Quino έχει δηλώσει: «Το πρόβλημα του κόσμου στον οποίο ζούμε, είναι ότι τα παιδιά χάνουν το μέτρο της λογικής, καθώς μεγαλώνουν. Όταν πάνε σχολείο, ξεχνάνε αυτά που ήξεραν στη γέννησή τους. Παντρεύονται χωρίς να ερωτεύονται. Δουλεύουν για τα χρήματα και ενηλικιώνονται για να πνιγούν όχι σε ένα ποτήρι νερό, αλλά σε ένα βαθύ μπολ με σούπα».

Πώς δημιουργήθηκε η Mafalda

Ο δημιουργός σε συνέντευξή του έχει αφηγηθεί την ιστορία: «Μια διαφημιστική εταιρεία είχε αναλάβει να κάνει μία εκστρατεία για ηλεκτρικές οικιακές συσκευές. Επειδή η μάρκα λεγόταν Μάνσφιλντ, έπρεπε να βρουν ένα όνομα που να μοιάζει. Τελικά η εκστρατεία αυτή δεν έγινε ποτέ. Εμένα μου είχαν αναθέσει να δημιουργήσω μια οικογένεια που θα χρησιμοποιούσε τις συσκευές αυτές. Δεν ξέρω για ποιον λόγο τελικώς η εκστρατεία αυτή δεν έγινε, αλλά το θέμα είναι ότι από την προεργασία που είχα κάνει, έμειναν κάποια σκίτσα με το πρόσωπο της Μαφάλντας. Εγώ εκείνη την εποχή είχα δημοσιεύσει ήδη κάποια σχέδια από αυτά με τη Μαφάλντα πρωταγωνίστρια και ένας φίλος που εργαζόταν σε ένα εβδομαδιαίο περιοδικό με ρώτησε αν υπήρχαν κι άλλα. Έτσι ξεκίνησα να σχεδιάζω και να δημοσιεύω διάφορες ιστορίες με τη Μαφάλντα πρωταγωνίστρια».

25 αποφθέγματα από τη Mafalda (και την παρέα της)

1. Ας ονειρευτούμε παιδιά! Γιατί, αν κάποιος δεν βιαστεί να αλλάξει τον κόσμο, τότε έρχεται ο κόσμος και αλλάζει εκείνον. (Mafalda)
2. Σταματήστε τη γη: Θέλω να κατέβω. (Mafalda)
3. Από πού πρέπει να σπρώξουμε αυτή τη χώρα για να πάει μπροστά; (Mafalda)
4. Μήπως τελικά αυτή η σύγχρονη ζωή είναι περισσότερο σύγχρονη και λιγότερο ζωή; (Mafalda)
5. Και, αν, αντί να τα σχεδιάζαμε όλα τόσο, πετούσαμε λίγο πιο ψηλά; (Mafalda)
6. Το κακό με την μεγάλη οικογένεια της ανθρωπότητας είναι ότι όλοι θέλουν να παίξουν το ρόλο του πατέρα. (Mafalda)
7. Όπως πάντα: Το επείγον δεν αφήνει χρόνο για το σημαντικό. (Mafalda)
8. Το χειρότερο είναι ότι η επιδείνωση έχει αρχίσει να χειροτερεύει (Mafalda)
9. Όλοι πιστεύουμε στη χώρα. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι, εάν σε αυτό το σημείο, η χώρα πιστεύει σε εμάς. (Mafalda)
10. Και αν, αντί να ξεκινήσουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε, ξεκινούσαμε αυτό που θα έπρεπε να έχουμε κάνει ήδη; (Felipe)
11. Ακόμα και οι αδυναμίες μου είναι πιο δυνατές από μένα. (Felipe)
12. Μην αφήνεις για αύριο αυτό που μπορείς να κάνεις σήμερα. Από αύριο κιόλας ξεκινάω! (Felipe)
13. Το να δουλεύεις για να μπορείς να ζήσεις,  είναι εντάξει. Αλλά γιατί αυτή τη ζωή που κερδίζεις δουλεύοντας πρέπει να τη χαραμίζεις με το να δουλεύεις για να την κερδίσεις; (Miguelito)
14. Αγαπώ την ανθρωπότητα, αυτό που με ενοχλεί είναι ο κόσμος. (Susanita)
15. Ξέρω πως τα δικαιώματά μου σταματούν εκεί που ξεκινούν τα δικαιώματα των άλλων. Εγώ φταίω που τα δικαιώματα των άλλων ξεκινούν τόσο μακριά; (Susanita)
16. Η ζωή είναι ωραία. Το κακό είναι ότι πολλοί μπερδεύουν το ωραίο με το εύκολο. (Mafalda)
17. Έχω αρχίσει να υποψιάζομαι πως, όταν η δασκάλα ρωτάει κάτι, δεν είναι επειδή δεν το ξέρει.
18. Δεν ξέρω αν διάλεξα κακή στιγμή ή κακό αιώνα για να προσπαθήσω να επικοινωνήσω.
19. Έτσι που πάμε, αυτή η χώρα θα φύγει στο εξωτερικό. (Mafalda)
20. Να παίξουμε ότι πίνουμε τσάι και συζητάμε όπως συζητούν οι κυρίες. Λοιπόν, για να δούμε. Ποια θα πει την πρώτη βλακεία; (Mafalda)
21. Καληνύχτα, κόσμε, αλλά προσοχή: είναι πολλοί οι ανεύθυνοι που μένουν ξύπνιοι. (Mafalda)
22. Ο κόσμος είναι άρρωστος, τον πονάει η Ασία. (Mafalda)
23. Είναι κρίμα που οι οικονομικές θεωρίες δεν συμπεριλαμβάνουν τα έξοδα που δαπανούνται σε οικονομολόγους για να μας εξηγούν θεωρητικά γιατί δεν πάει καλά η οικονομία. (Mafalda)
24. Αφού το να αγαπάει ο ένας τον άλλον δεν έχει αποτέλεσμα, γιατί δεν προσπαθούμε να αγαπάει ο άλλος τον ένα;
25. Όπως πάντα. Με το που πατάει κάποιος τα πόδια του στη γη, σταματάει η διασκέδαση. (Mafalda)

ΥΓ1. Η σούπα, την οποία η Mafalda απεχθάνεται, αποτελεί μια αλληγορία των στρατιωτικών καθεστώτων που η Αργεντινή ήταν υποχρεωμένη να ανεχθεί στο Cono Sur.

ΥΓ2.Η Mafalda έχει μεταφραστεί σε πάνω από 30 γλώσσες.

ΥΓ3. Ο Quino (Κίνο) ζωγράφιζε τη Mafalda από το 1964 έως το 1973. Μετά από αυτό, επέστρεψε σε εκείνη μόνο για να την σχεδιάσει για αφίσες της Unicef ή διεθνών οργανισμών για την προστασία του παιδιού.  Ο ίδιος ο Quino με ανάρτηση στο επίσημο site του σημειώνει ότι «η Mafalda θα παραμένει για πάντα ένα μικρό κορίτσι».

ΥΓ4. Εάν γνωρίζετε ισπανικά, αξίζει να το διαβάσετε από το πρωτότυπο. Ο Quino χρησιμοποιεί συχνά λογοπαίγνια.

ΥΓ5. Ο Quino αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα όρασης και είχε σταματήσει να δημιουργεί.«Εγώ θα ήθελα να συνεχίσω να ζωγραφίζω, αλλά τα ματάκια μου δεν μου το επιτρέπουν», δήλωσε σε συνέντευξή του το 2013. Δήλωσε, επίσης, πως, εάν μπορούσε να συνεχίσει, θα ζωγράφιζε σχετικά με θέματα όπως η διεθνής κατασκοπία, η μετανάστευση από τη μία χώρα στην άλλη, το νησί Lampedusa, οι νεκροί μετανάστες στις ιταλικές ακτές και ο πόλεμος στη Συρία. Σε ερώτηση για το αν θα ήθελε να γράψει ένα βιβλίο για να συνεχίσει να εκφράζεται, είπε: «Μου λείπει η λέξη για να ενισχύω τη ζωγραφιά, αλλά το να κάνω ένα βιβλίο χωρίς να ζωγραφίσω, δεν θα μπορούσα να το κάνω». Ο Quino έφυγε από τη ζωή στις 30/9/2020 στο Μπουένος Άιρες.

O Quino στο παγκάκι της Mafalda, στο Buenos Aires

Εδώ μπορείτε να επισκεφθείτε Το επίσημο site του Quino 

Η Mafalda στο Twitter (για τους ισπανόφωνους)

Η Mafalda στο Facebook (επίσης για τους ισπανόφωνους)

Εάν σας άρεσε αυτό το άρθρο, θα χαρώ πολύ εάν το μοιραστείτε με άλλους που θεωρείτε πως μπορεί να τους ενδιαφέρει ή εάν το μοιραστείτε στον τοίχο σας στο Facebook ή μέσω άλλων social media με μία κοινοποίηση/share.

Επίσης, θα χαρώ πολύ να μου λέτε σχόλια και εντυπώσεις κάθε φορά που διαβάζετε κάτι. 

Το επόμενο μήνυμα απευθύνεται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ σε ιδιοκτήτες και διαχειριστές άλλων sites (και όχι σε απλούς χρήστες social media):

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του κειμένου ή μέρους αυτού σε άλλο site/blog (το γνωστό μας copy paste) χωρίς την έγγραφη άδεια του loukini.gr (Λουκία Μητσάκου).

Το καλό νέο είναι το εξής: Η Μαφάλντα ζει και συνεχίζει να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο. Και όλες οι Μαφάλντες του κόσμου, επίσης.