Εάν κάποιος σου ανακοίνωνε πως σου απομένει λίγος χρόνος ζωής, τι θα ένιωθες για την ίδια τη ζωή; Θυμό, αγάπη, παραίτηση, θλίψη ή ευγνωμοσύνη; Ο Oliver Sacks μας δίνει τη δική του απάντηση.
Ο εμβληματικός νευρολόγος και συγγραφέας Όλιβερ Σακς έχει χαρακτηριστεί από πολλούς και ως “ο ποιητής της σύγχρονης Ιατρικής”, αφού πάντα κατάφερνε μέσα από την περιγραφή δύσκολων νευρολογικών περιστατικών να αναδείξει τη δύναμη της θέλησης και της αγάπης για τη ζωή. Το βιβλίο του “Ευγνωμοσύνη” είναι ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό, άρα κάπως διαφορετικό από τα υπόλοιπα βιβλία του, που όμως δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα.
REUTERS/Elena Seibert
Ποιος είναι ο Όλιβερ Σακς;
Ο Όλιβερ Σακς (9/7/1933-30/8/2015) ήταν νευρολόγος και συγγραφέας. Εξάσκησε το επάγγελμα του νευρολόγου-ψυχιάτρου από το 1965. Σπούδασε αρχικά στην Αγγλία και έπειτα στην Αμερική και υπήρξε από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες στον χώρο του. Έγινε ευρύτατα γνωστός από το βιβλίο του «Ξυπνήματα» («Awakenings»), που κυκλοφόρησε το 1973 και γνώρισε μεγάλη επιτυχία από τη μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη το 1990 με πρωταγωνιστές τους Ρόμπερτ ντε Νίρο και Ρόμπιν Γουίλιαμς. Το βιβλίο του με τίτλο: ”Ο άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο” είναι ένα σπουδαίο βιβλίο που απέκτησε παγκόσμια επιτυχία. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών τον Αύγουστο του 2015.
Πρέπει πλέον να επιλέξω πώς θα ζήσω τους μήνες που μου απομένουν. Πρέπει να ζήσω όσο πιο έντονα, βαθιά και δημιουργικά μπορώ. Με ενθαρρύνουν σ’ αυτή μου την προσπάθεια τα λόγια ενός απ’ τους αγαπημένους μου φιλοσόφους, του Ντέιβιντ Χιουμ, που, όταν έμαθε στα 65 του ότι είχε προσβληθεί από ανίατη ασθένεια, έγραψε μέσα σε μία μέρα, τον Απρίλιο του 1776, μια μικρή αυτοβιογραφία με τίτλο ‘η Δική μου Ζωή’.
Η μοναδικότητα του Όλιβερ Σακς ως συγγραφέα έγκειται στο γεγονός πως κατάφερε να περιγράφει δυσάρεστα ιατρικά περιστατικά και τις ζωές των ανθρώπων που βασανίζονταν από νευρολογικά προβλήματα και να δημιουργεί αναγνώσματα καθόλου καταθλιπτικά και δυσάρεστα αλλά, αντιθέτως, αισιόδοξα και γοητευτικά, αναγνώσματα που μπορούν να σου αφήσουν μία γλυκιά γεύση στο στόμα. Ο Όλιβερ Σακς υπήρξε πάντα ο σπουδαίος γιατρός που θα ήθελες να έχεις αν σου συμβεί κάτι και ο υπέροχος φίλος που θα ήθελες να βρίσκεται κοντά σου για να σε καταλάβει, να σε ακούσει, να σε αγαπάει.
Στα ογδόντα, μπορεί κανείς ατενίζοντας από απόσταση να έχει μια ζωντανή, βιωμένη αίσθηση της ιστορίας, που δεν είναι δυνατή σε νεότερες ηλικίες. Μπορώ πια να φανταστώ, να νιώσω στο πετσί μου πώς είναι ένας αιώνας, κάτι που δεν θα μπορούσα να κάνω στα σαράντα ή στα εξήντα. Δεν θεωρώ τα γηρατειά μια ολοένα θλιβερότερη περίοδο της ζωής που θα πρέπει να υποστώ κάνοντας ό,τι καλύτερο μπορώ, αλλά μια περίοδο χαλαρότητας και ελευθερίας, μακριά από τις πλασματικές επείγουσες ανάγκες του παρελθόντος, όπου είμαι ελεύθερος να εξερευνήσω ό,τι επιθυμώ και να συνενώσω τις σκέψεις και τα συναισθήματα μιας ολόκληρης ζωής.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν του ανακοινώνουν πως του απομένει λίγος χρόνος ζωής και αποφασίζει να γράψει για τη δική του κατάσταση; Μέσα από τέσσερα υπέροχα δοκίμια που έγραψε τους τελευταίους μήνες της ζωής του (Υδράργυρος- Η δική μου ζωή- Ο περιοδικός μου πίνακας- Σάββατο), ο Όλιβερ Σακς συνθέτει μια ωδή στην ευγνωµοσύνη για το δώρο της ζωής και στη µοναδικότητα του κάθε ανθρώπου, εκφράζοντας τη δική του συμφιλίωση με το θάνατο.
Τις τελευταίες μέρες, μπόρεσα να ατενίσω τη ζωή μου από ψηλά, σαν τοπίο, και με μια ολοένα βαθύτερη αίσθηση της σύνδεσης μεταξύ όλων των μερών της. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχω τελειώσει με τη ζωή. Τουναντίον, νιώθω έντονα ζωντανός και στον χρόνο που μου απομένει θέλω και ελπίζω να βαθύνω τις φιλίες μου, να αποχαιρετίσω εκείνους που αγαπώ, να γράψω περισσότερο, να ταξιδέψω αν έχω τη δύναμη, να φτάσω σε νέα επίπεδα κατανόησης και διαίσθησης.
Κανείς δεν θα’ ναι σαν κι εμάς όταν πια χαθούμε, αλλά και πάλι κανείς ποτέ δεν είναι σαν οποιονδήποτε άλλο. Αυτοί που πεθαίνουν είναι αναντικατάστατοι. Αφήνουν πίσω τους κενά που δεν μπορούν να γεμίσουν, γιατί η μοίρα- η γενετική και νευρωνική μοίρα- κάθε ανθρώπου είναι να είναι μοναδικός, να ακολουθεί το δικό του μονοπάτι, να ζει τη δική του ζωή, να βιώνει τον δικό του θάνατο.
Ο Όλιβερ Σακς μας διδάσκει -χωρίς ίχνος διδακτισμού- να ζούμε έντονα νιώθοντας ευγνωμοσύνη για όλα όσα έχουμε, για όλα όσα αγαπάμε, για τη ζωή την ίδια.
Το βιβλίο “Ευγνωμοσύνη” του Oliver Sacks κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη (Μετάφραση: Γιώργος Πάντσιος)
Δεν προσποιούμαι ότι δεν φοβάμαι. Αλλά το κυρίαρχο συναίσθημα μέσα μου είναι η ευγνωμοσύνη. Αγάπησα και αγαπήθηκα. Μου έδωσαν πολλά και έδωσα κάτι κι εγώ με τη σειρά μου. Διάβασα και ταξίδεψα και στοχάστηκα και έγραψα. Συνευρέθηκα με τον κόσμο, μέσα απ’ αυτή την ιδιαίτερη συνεύρεση μεταξύ συγγραφέων και αναγνωστών.
Στη ζωή του δημοσίευσε τα παρακάτω βιβλία:
“Migraine” (1970)
“Awakenings” (1973)
“A Leg to Stand On” (1984)
“The Man who Mistook his Wife for a Hat” (1985)
“Seeing Voices: A Journey into the World of the Deaf” (1989)
“An Anthropologist on Mars: Seven Paradoxical Tales” (1995)
“The Island of the Colorblind” (1996)
“Uncle Tungsten: Memories of a Chemical Boyhood” (2001)
“Oaxaca Journal” (2002)
”Μusicophilia” (2007).
Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 22 γλώσσες και έχουν πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα σε όλον τον κόσμο. Σε κείμενα και βιβλία του έχουν βασιστεί για θεατρικές παραστάσεις ο Harold Pinter και ο Peter Brook.
Βιβλία του Όλιβερ Σακς που έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά:
«Ξυπνήματα» (Καστανιώτης) 1996
«Ένας ανθρωπολόγος στον Άρη» (Άγρα) 2007
«Βλέποντας φωνές: Περιήγηση στον κόσμο των κωφών» (Άγρα) 2009
«Ο άνθρωπος που μπέρδεψε τη γυναίκα του με ένα καπέλο» (Άγρα) 2011
«Μουσικοφιλία: Ιστορίες για τη μουσική και τον εγκέφαλο» (Άγρα) 2011
«Το νησί των τυφλών στα χρώματα» (Άγρα) 2013
«Εν κινήσει:Μια ζωή» (Ροπή) 2016
«Ξυπνήματα» (Άγρα) 2017
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του κειμένου ή μέρους αυτού από άλλο site/blog χωρίς την έγγραφη άδεια του loukini.gr (Λουκία Μητσάκου)
